İNCELEME
Kamyon hikâyesinin yapı özellikleri:
Olay örgüsü:
• İzmir’e gidecek kamyonun zincirli Han’dan ayrılması
• Bir köylünün kamyona binmek istemesi
• Köylünün kamyona alınması
• Kamyonla yolculuk yapılması
• Kamyonun bir yarda yavaşlaması
• Parasız köylünün para ödememek için kamyondan aşağı atlaması Kişiler: Parasız bir köylü,kamyondaki yolcular, bakkalın oğlu, şoför.
Mekân: Kamyonun içi.
Zaman: Kamyonda geçirilen iki gün.
6. ETKİNLİK
• Kamyon hikâyesinin olay örgüsü, bir önceki soruda cevaplandırıldı.
• Bu parçalar arasında ahenkli bir ilişki vardır.Parçalar, ahenkle bir araya getirilerek hikâyenin teması oluşturulmaktadır.
• Tema, parasız kalan birinin başından geçen acı olaydır.
7. ETKİNLİK
• Ana kahraman, parasız köylüdür. Yardımcı kahramanlar ise bakkalın oğlu, şofördür.
• Köylü parasız bir gençtir. İzmir’e giderek ailesine para kazandırmak istemektedir. Bakkalın oğlu, uyanık bir gençtir.
• Parasız köylü ve bakkalın oğlu tiptir. Çünkü bunlar, geneli temsil etmektedir. Diğerleri ise kahramandır. Bunların karakteristik özellikleri yoktur.
3. Hikâyenin ilk mekânı Zincirli Handır. Daha sonra mekân sürekli kamyonun kasasıdır. Bu me*kânlar, hikâyenin oluşmasına katkı sağlamaktadır.
4. Hikâyedeki mekânlar, tema ve kahramanların özelliklerinin oluşmasına hizmet etmektedir.
5. Hikâyenin başlangıcında aydınlık vardır. Hikâyede net bir zaman olmamakla birlikte hikâyedeki olaylar genelde akşam vaktinde geçmektedir. Bu zaman dilimlerinin kullanılmasının sebebi, anlatılacak olayın etkisini daha da arttırmak, olaya zemin hazırlamaktır.
8. ETKİNLİK
• Tema, zor durumda kalan bir insanın başından geçen acı bir olayı ortaya çıkarır. Bu tema, evrenseldir.
• Hikâyenin yazıldığı dönemle teması arasında mutlak anlamda bir uygunluk vardır. Olaylar, ‘ 930-40’lı yıllarda geçmektedir. Bu yıllar, ülke ekonomisinin bozuk, kalkınmanın tam sağlanamadığı, halkın fakir olduğu yıllardır.
• Temayı güncelleşiriniz.
9.ETKİNLİK
• Birinci tekil anlatıcı ve üçüncü tekil anlatıcı vardır.
Hakim Bakış Açısı: Anlatıcı her şeyi bilir. Kahramanın ne yapacağını, neyi ne zaman, niçin söylediğine de hâkimdir. Metnin her şeyine hakimdir bu anlatıcı.
Kahraman Anlatıcının Bakış Açısı: Metindeki bilgiler, kahramanın bilgileriyle sınırlıdır.
Gözlemci Anlatıcının Bakış Açısı: Anlatıcı, bir kamera tarafsızlığıyla olayları anlatır. Metne hakim değildir.
• Yazar, metinde farklı anlatıcılar kullanmasının sebebi inandırıcılığı sağlayabilmek istemesi*dir. Tek tip bir anlatıcı, olayın gerçekliğinde inandırıcılık açısından zedelenmeler oluşturabilir.
• Bu farklı bakış açıları, tek bir anlatıcının egemenliğinde birleştirilmiştir.
6. Hikâyenin girişinde öyküleme ve betimleme, kahramanların konuştukları bölümde söyleşmeye çağlı anlatım, ilerleyen bölümlerde yine öyküleme ve betimleme anlatım teknikleri kullanılmıştır.
11.ETKİNLİK
• Hikâyede anlatılan olaylardan iki insanın birbirine duyduğu aşk, gerçek hayatta da görülür. Ama Ferhad’ın sınavı gerçek hayatta pek karşımıza çıkmayabilir.
• Bunlar, okuyucuyu etkilemektedir. Etkileme, estetik bir duygu uyandıracak ölçüdedir.
12. ETKİNLİK
Sedef Bacı
Kamyon
Ferhad ile Şirin
Zaman
Benzerlik
Bir günden fazla süren bir anlatıdır.
Bir günden fazla süren bir zaman vardır.
Bir günden fazla süren bir zaman vardır.
Farklılık
Zaman net değil*dir.
Zaman, masala ve halk hikâyesi*ne göre net veril*miştir.
Zaman net değil*dir.
Mekân
Benzerlik
Genel olarak bir*den fazla mekân vardır.
Birden fazla me*kân vardır.
Birden fazla me*kân vardır.
Farklılık
Geniş ve açık mekânlar vardır.
Birden fazla me*kân olmasına rağmen hikâye dar bir mekânda geçer.
Geniş ve açık mekânlar vardır.
» Halk hikâyelerinde bir günden fazla süren bir zaman vardır.
• Bu zaman da net bir biçimde belirtilmez.
• Birden fazla mekân işlenir.
• Bu mekânlar da genellikle açık ve geniş mekânlardır.
• Hikâyede anlatılan zamanın kronolojik zaman çizgisi üzerinde iz düşümü gösterilebilir. Yani, hikâyede anlatılan zaman, zaman çizelgesinde şema hâline getirilebilir.
• Hikâye zamanında doğal olarak bir değişiklik olmaz. Dolayısyla da olay örgüsü değişmez.
13. ETKİNLİK
Ferhad ile Şirin hikâyesinin kahramanları: Ferhad, Şirin, Sultan Mehmene Banu, Behzad Usta, Behram Ağa, İsfendiyar, Şapur, Hüsrev Şah.
• Bu kahramanların görünüş, tavır, hareket ve eylemleri gerçeklikle uyumludur. Yani Ferhad, âşık bir insan gibi görünmekte, tavırlarında bu hâlinin etkisi hissedilmekte, hareket ve eylemleri de bu hâlinin gerektirdiği özelliklere sahiptir.
14. ETKİNLİK
• Hikâyenin teması, aşktır.
• Aşk teması, o devirde aşka nasıl bakıldığını yansıtan ipuçlarına sahiptir. Evlilik her insanın sosyal ve mali statülerine bakılmadan yapılamaz. Evlenecek insanlar, hatta âşık olan insanlar arasın*da eşitlik aranır. Her âşık, istediği şekilde evlenemez. Âşkını ispat etmesi için o âşık sınava tabi tutu*lur.
8. Ferhad ile Şirin hikâyesi bir sanat metnidir. Çünkü, evrensel bir tema olan aşk, yerel unsurları da barındıracak şekilde, yüzyıllar halkın hafızasında saklanmış ve yazıya geçirilmiştir. Kullanılan dil, bu sebepten işlenmiş bir dildir. Anlatım halkın anlayacağı sadeliktedir.
15.ETKİNLİK
• Hikâyede işlenen olayda, hikâyenin kişileri canlı ve renkli işlendiği ve mekân bu unsurlara bir engel çıkarmadığı için okuyucularda gerçeklik duygusu uyandırmaktadır.
• Hikâyedeki çatışma ve karşılaşmalar, okuyucunun merakını uyandıracak şekilde kullanılmış*tır.
• Hikâyede, erkeğin söylediği rakama büyük ikramiyenin çıkacağı zannedilmektedir. Fakat ya*zar, hikâyenin sonunu beklenmedik bir biçimde bitirmektedir.
• Hikâyedeki mekânlar, insanların yapmak istediklerine engel çıkarmadıklarından mekân-insan bütünleşmesi başarılıdır.
• 5 Hikâyede, yazarın bireysel fantezisi işlenmiştir. Piyango rakamını söyleyip o rakama büyük ikramiyenin çıkabileceği ima edilmiştir.
• Doğal çevrenin anlatılmasında, hikâye kahramanının gözlemlerine yer verilmiştir.
• Maupassant tarzı hikâyenin özellikleri:
• Seçilmiş olay ve kişiler üzerine hikâye kurulur.
• Olay, kişi, mekân ilişkisi okuyucuda gerçeklik duygusu uyandırır.
• Hikâyenin çekirdeği durumundaki çatışma veya karşılaşmanın merak uyandıracak biçimde geliştirilerek anlatılır.
• Hikâye beklenmedik bir sonla biter.
• Mekân insan bütünleşmesine özen gösterilmektedir.
• Rastlantılardan kaçınılır.
• Bireysel fantezilerden kaçınılır, olayı ve kişiyi belirleyen faktörlere önem verilir.
• Doğal çevre anlatılırken gözleme bağlı kalmaya özen gösterilir.
16.ETKİNLİK
• Hikâyenin anlatıcısı, hikâye kahramanıdır. Ben anlatıcı kullanılmıştır. Aynı zamanda üçüncü tekil anlatıcı kullanılmıştır.
• Kahraman Anlatıcının Bakış Açısı: Metindeki bilgiler, kahramanın bilgileriyle sınırlıdır.
Gözlemci Anlatıcının Bakış Açısı: Anlatıcı, bir kamera tarafsızlığıyla olayları anlatır. Metne hakim değildir.
9. Hikâyenin teması: Dürüst olmaktır.
10. Olay parçaları mekân, kişiler ve temayla uyumludur. Bu uyum sayesinde okur okuduğu hikâ*yeden etkilenmekte, ondan estetik bir haz almaktadır.
11. Hikâyenin teması ile hikâyenin yazıldığı dönem arasında doğrudan bir ilişki vardır. Zor du*rumda olan bir tıp öğrencisi, emanet aldığı parayı harcamıştır. Bu durum, devrin şartlarının zorluğu hakkında bize ipuçları vermektedir.
12. Tıp öğrencisi: Parası çok olmayan bir öğrencidir. Amcasının kızına ilgi duymaktadır. İclâl: Pembe evlilik hayalleri kuran bir kızdır.
Amca: Yeğenini seven bir insandır.
Bu kahramanlar, gerçek hayatta da karşımıza çıkabilir.
13. Hikâyenin takvim zamanı, yılbaşından bir hafta öncesinden, yılbaşına kadar olan bir süreyi kaplamaktadır. Bu zamanları belirlememize yaran unsur, hikâyedeki ipuçlarıdır.
14. OLAY
KAHRAMANLAR: AHMET (22)
SELEN (18)
(Akrabasının kızı)
ALEYNA (20)
(Kız kardeşi) ZAMAN: Yaz dönemi- olaylar gündüz yaşanır. MEKÂN: Ahmet’in evi.
18.ETKİNLİK
YAPI ÖĞELERİ
087956’nın Sıfırı
Ümit Fakirin Ekmeği
OLAY ÖRGÜSÜ
Diğer hikâyeye oranla olay örgüsü daha sağlam düzenlen*miştir.
Olay örgüsü diğer hikâye*ye oranla daha basittir.
KİŞİLER
Kişilerin başından geçen*ler gülmece unsurlarıyla anla*tılmaktadır.
Kişilerin başından geçen*ler, acıklı bir olay çevresinde anlatılmaktadır.
ZAMAN
Zaman, bir haftalık bir dö*nemde anlatılmaktadır.
Hikâyenin zamanı ağustos ayıdır.
MEKÂN
Kapalı bir mekândır.
Once açık bir mekân daha sonra ev içidir.
• Ümit Fakirin Ekmeği hikâyesi, hayatın doğal akışı içinde bir kesittir. Bu yüzden bu hikâye Çehov tarzı hikâye anlayışına uygundur.
• Hikâyede, belli bir zaman diliminde hayatın doğallığı içindeki insanların davranışları, birbirle*riyle ilişkileri, bazı olay, düşünce ve tasarılar karşısında gösterdikleri tepkiler anlatılmaktadır.
• Çehov tarzı hikâyenin özellikleri:
• Hikâye, hayatın doğal akışı içinden bir kesittir.
• Kahramanlar arasında karşılaşma ve çatışmadan ziyade, belli bir zaman diliminde hayatın doğallığı içinde insanların davranışları, birbirleriyle ilişkileri, bazı olay, düşünce, tasarılar karşısında gösterdikleri tepkiler gözler önüne serilir.
• Kahramanların karşılıklı konuşmalarla içinde bulundukları durumu, bu durum karşısındaki tavır ve hareketleri ifade edilir.
• Abartılmamış gerçeklik anlatılır.
14. Hikâyede birinci tekil anlatıcı ve kahraman anlatıcının bakış açısı vardır.
15. Hikâyenin teması, ümit etmektir. Bu tema, diğer bütün unsurlarla ahenkle birleşmiştir.
19. ETKİNLİ K
Dönemde hâlâ şerbetçilik yapan insanlar bulunmaktadır.
Kahramanların elbiseleri dönemin giyim tarzını yansıtır.
Karşılıklı konuşmadaki samimiyet, o döneme has özellikler barındırır.
• Kahramanın oturduğu evin özellikleri, dönemin özelliklerine sahiptir.
• Dönemin özellikleri, temanın oluşmasına olumlu yönde katkı sağlamaktadır.
20. ETKİNLİK
• Kocası hasta olan kadın, şerbetçi, kızı Semahat.
Kadın, bir aliye evlatlık verilerek büyütülmüş, sonra da bir boyacıyla evlendirilmiştir. Eşi safra ke*sesi ameliyatı olduğu için zor durumda kalmıştır.
Şerbetçi, büyük kızı kötü bir evlilik yaparak baba ocağına dönmüş, ortanca kızı terziye giden, kü*çük kızı da ilkokula giden iyi kalpli bir insandır.
Semahat, okulda başarılı küçük bir kızdır.
• Kahramanlara gerçek hayatta rastlanabilir. Bu sebepten kahramanlar yazar tarafından başa*rıyla oluşturulmuştur.
21.ETKİNLİK
İSİM:Halsiz (Türemiş yapılı isim) Kadın (Basit yapılı isim) Çevresinde (Türemiş yapılı isim) Hastane (Birleşik yapılı isim)
SIFAT:Zayıf (Kadın) (Basit yapılı sıfat) Çiçekli (eşarbı) (Türemiş yapılı sıfat) Hiçbir (şey) (Birleşik yapılı sıfat)
ZARF:Mezarlığa kadar (Basit yapılı zarf) Görerek (Türemiş yapılı zarf) Vazgeçerek (Birleşik yapılı zarf)
ZAMİR:O (Basit yapılı zamir) Şurada (Birleşik yapılı zamir)
EDAT:Kadar (Basit yapılı edat),sadece,gibi
BAĞLAÇ: Hem….hem,ve, de.
Kaynak: www.englishpage.blogcu.com izni ile alınmıştır
Editörün Seçtikleri
POPÜLER MESAJLAR
