SIFAT TAMLAMALARI – ÖNAD TAMLAMALARI İLE İLGİLİ KONU ANLATIM,türkce dersi konu anlatımları

SIFAT TAMLAMALARI – ÖNAD TAMLAMALARI İLE İLGİLİ KONU ANLATIM
 
Önad + ad =önad tamlaması.
Önadla ad birlikte cümlede kullanılmışsa sıfat tamlaması olur. Cümlede yalnızca önad varsa tamlama yok demektir.
            Örn:
                        Güzel (önad)
                        Güzel çiçek (önad tamlaması)
 
            GÖREV VE ANLAM BAKIMINDAN ÖNADLAR
            1.NİTELEME:
Adın niteliği (renk, koku, biçim…) gösteren
Adları kalıcı özelliklerini gösterir.
            Örn:
                        Yeşil yaprak (yeşillik yaprağın kalıcı özelliği)
NASIL sorusunun yanıtıdır.
Kısaca adın nasıl olduğunu söylerler.
            Örn:
                        Açık pencere, geniş tarla, yeni ev, uzun el…
 
            2.BELİRTME:
Adı çeşitli yönlerden belirtirler.
Adları sayı, soru, işaret yoluyla, kesin olmayacak biçimlerde belirten önadlardır.
Adların geçici özellikleri, sonradan adlara takılan, anlık özelliklerdir.
            Örn:
                        Bu mahalleye üç gün önce taşındık.(uçaklaşınca şu mahalle, yarın dört gün önce)
                        İŞARET:
Adları yerlerini göstermek için kullanılır.
Varlıkları işaret yoluyla belirten.
Çoğul ekleri yoktur.
            Örn:
                        Bu, şu, o, öteki, beriki vb ev
                        “Bunlar ev” biçiminde kullanılırsa işaret adılı olurlar.
 
Uyarı: “bu, şu, o” yalın halde bir ismi gösterirlerse gösterme önadı olur.
                       Örn:
                                       Bu ev, şu oda, o yer…
 
                        SAYI:
Adları sayı yönünden belirten
Adın sayıyla ilgili türlü yönlerini (sayısını, ölçüsünü, sırasını, parçasını) veren
            Örn:
                        Yirmi öğrenci (asıl sayı)
                        Yirminci öğrenci (sıra sayı)
                        Yirmişer öğrenci (üleştirme sayı)
                        Yarım öğrenci, çeyrek öğrenci, yüzde yirmi kar (kesir sayı)
                        İkiz kardeş, üçüz bebek (topluluk)
 
                        BELGİSİZ:
Adları kesinlik kazandırmaksızın belirten
Adları tam olarak değil de aşağı yukarı belirten, belli belirsiz belirten.
Bazı, her, bir, herhangi, bütün, çok…
Uyarı: “bir” önadı cümledeki kullanımına göre hem sayı, hem belgisiz önad olabilir; eğer adın bir tane olduğu belirtildiyse sayı sıfatıdır, eğer herhangi bir anlamına geliyorsa belgisiz sıfattır.
            Örn:
                        Bir çiçekle yaz olmaz (tek çiçek)
                        Bir gün ölebiliriz. (herhangi bir gün)
 
                        SORU:
Addan önce gelerek o adı soru yönünden belirtir.
Özelliğini öğrenmek için ada sorulan soru
Nasıl, hangi, kaç, kaçar, ne…
            Örn:
                        Bu, nasıl insan böyle?
                        Hangi öğrenciyi buluruz?
                        Oraya ne gün gideceğiz.
 
Uyarı: Sıfatlarda önce belirtme sıfatı, sonra niteleme sıfatı kullanılır.
            Örn:
                        O küçük ev
                        Önündeki dikenli yol
                       
Uyarı: Ortaçlar belirtme sıfatlarından önce yazılır.
            Örn:
                        Bize bakan üç kişi
                        Yarın gelecek bir mektup
Uyarı: Sıfat tek başına kullanılırsa ADLAŞMIŞ SIFAT olur.
            Örn:
                        Yaşlılar duygusal olur.
                        Uzunu arka sıraya geçsin.
 
Uyarı: “Kİ”, üç görevde kullanılır:
Adların yerini tutarsa adıl (zamir) görevinde
                        Örn:
                                       Sizinki daha güzel bir tasarıydı.
Adların önüne gelerek özelliklerini verirse sıfat (önad) görevinde:
                        Örn:
                                       Bahçedeki ağaç çiçek açmış.
Cümleleri bağlıyorsa bağlaç görevinde:
                        Örn:
                                       Buraya kadar geldi ki illa bizi görecek.
 
 
UNVAN (SAN) ÖNADLARI
Kişi adlarına takılan saygı ve tanıtma sözcükleridir.
            Örn:
                        Bay Utku, Bayan Gül, Doktor Muzaffer…
                        Ahmet Efendi, Mithat Dayı, Osman Paşa…
                        Sultan Murat, Oğuz Han, Osman Gazi…
Kaynak: izni ile alınmıştır

CEVAP VER
Lütfen yazınızı giriniz.
Lütfen adınızı buraya giriniz.