CUMHURİYET DÖNEMİ OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBİ METİNLER

BÖLÜM 1
Dersin Adı TÜRK EDEBİYATI
Sınıf 12-E/SABAHAT HANIM LİSESİ
Konu CUMHURİYET DÖNEMİ OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBİ METİNLER
TOPLUMCU GERÇEKÇİ ESERLER-ASFALT YOL(SABAHATTİN ALİ) YILANLARIN ÖCÜ(FAKİR BAYKURT)
Önerilen Süre (1 HAFTA )
BÖLÜM II
Öğrenci
Kazanımları/Hedef Davranışlar Toplumcu Gerçekçi Anlayışla Yazılan Hikâye ve Romanları incelemek
1. Metnin olay örgüsünü bulur.2. Olay örgüsü ile yaşanmış olayın farklılığını sezer.3. Olay örgüsünün nasıl düzenlendiğini belirler.4. Kişilerin olay örgüsündeki işlevlerini belirler, özelliklerini açıklar.5. Kişilerin birbirleriyle ilişkisini belirler.6. Kişilerle metinde söz edilen dönemde karşılaşılıp karşılaşılamayacağını tartışır.7. Kişilerin, olayların ve mekânın gerçeklikle ilişkisini tartışır.8. Mekânın işlevini belirler.9. Mekân-kişi bütünleşmesini kavrar.10. Zamanın işlevini belirler.11. Metindeki olay, kişi, zaman ve mekân arasındaki ilişkiyi belirler. 12. Metnin temasını bulur.13. Toplumcu Gerçekçilerin yöneldiği temaları belirler, bu yönelimin nedenlerini açıklar.14. Metnin kim tarafından anlatıldığını belirler, anlatıcının bakış açısını açıklar.15. Metnin anlatım türünü belirler, bu türün metne kazandırdıklarını açıklar.
16. Metnin yazılış amacını belirler.17. Metni yorumlayarak güncelleştirir.18. Metnin bağlı olduğu roman ve hikâye tarzını araştırır, bu tarzın özelliklerini metinde arar.19.Metnin ve eserin hangi edebî akıma bağlı kalınarak yazıldığını belirler.20. Metnin alındığı romanın temasını ve edebî değerini tartışır.21. Eserin edebiyat tarihimizdeki yerini belirler.22. Yazarın fikrî ve edebî yönü hakkında çıkarımlarda bulunur.23. Eserle yazar arasındaki ilişkiyi belirler.
Öğretme Öğrenme Yöntem ve Teknikleri Okuma, Yazma, Açıklama, Örnekleme, Soru-Cevap, Karşılaştırma, Anlatma, Tartışma, İnceleme.
Kullanılan Eğitim Teknolojileri-Araç, Gereçler ve Kaynakça Ders Kitabı, Toplumcu gerçekçi yazarlardan kitap örnekleri ve bu sanatçıların fotoğrafları.
Öğretme-Öğrenme Etkinlikleri
Dikkat Çekme Toplumcu gerçekçi isminden ne anlıyorsunuz?
Güdüleme Bu konuyla beraber Cumhuriyet Döneminde yetişmiş çok önemli yazarları tanıyacağız.
Derse Geçiş
1-Yapılan araştırmalardan hareketle öğrenciler Toplumcu gerçekçilik akımının kaynağı hakkında bilgi verirler.(Köy Enstitüsü çıkışlı yazarlar 1950’li yıllardan sonra “köy romanı”nı geliştirdiler.Sadri Ertem bu ekolün öncüsüdür.)
1-ASFALT YOL isimli hikaye örneği okunur.
2-Karışık olarak verilen olaylar metnin olay örgüsüne göre düzenlenir.
3-Romandaki kişiler ve özellikleri,mekan ve özellikleri,zaman ve özellikleri bulunur.Bunların gerçeklikle ilişkisi belirlenir.(Köylüler(çaresiz , cahil),öğretmen(köy için çırpınan,azimli),muhtar(iyilik yanlısı,babacan),maarif müdürü ve vali(klasik devlet adamı)Hikayedeki bu kişiler dönemin gerçekliğine uygundur.mekan:köy)
4- ASFALT YOL isimli hikayenin teması bulunur.(köy sorunları.Bu tema sorunlardan birini temsil eden asfalt yol ile dile getirilmiştir.)(Bu temanın işlendiği sanat eseri çoktur.)
5- ASFALT YOL isimli hikayede anlatıcı bulunur. (ilahi bakış açısı)
6-Hikayeden alınan paragraflar dikkate alınarak kullanılan anlatım türleri belirlenir.(öyküleme,betimleme)
8- ASFALT YOL isimli hikayenin yazılış amacı belirlenir.(köy ve köylünün sorunlarını dile getirmek)
9- ASFALT YOL isimli hikayenin türü bulunur.(olay hikayesi)
10- ASFALT YOL isimli hikayenin hangi edebi akımın özelliklerini taşıdığı bulunur.Realizm(olaylar gerçeklik sınırları içinde anlatılmıştır.)
11- ASFALT YOL isimli hikayenin bağlı olduğu gelenek bulunur.(Toplumcu gerçekçi)
10-Sanatçının eserlerinden ve araştırmalardan hareketle edebi kişiliği hakkında çıkarımlarda bulunulur.
SABAHATTİN ALİ
25 Şubat 1907′de bugün Bulgaristan sınırları içinde kalan Gümülcine kazası Eğridere köyünde doğdu. Öğrenimini Balıkesir ve 1927′de İstanbul Muallim Mektebi’nde yaptı. Yozgat’ta öğretmenliğe başladı. Maarif Vekaleti’nin açtığı sınavı kazanarak Almanya’ya eğitime gitti. Postdam ve Berlin’de öğrenim gördü. Yurda dönüşünde Aydın’daki bir ortaokulda Almanca öğretmenliğine atandı. Bu görevdeyken okulda “yıkıcı propaganda” yapmak suçlamasıyla 3 ay tutuklu kaldı. Konya’ya atandı. 1932′de okuduğu bir şiirde Mustafa Kemal’i eleştirdiği suçlamasıyla yine gözaltına alındı. Sinop ve Konya cezaevlerinde bir yıl yattı. Cumhuriyetin 10. Yılı nedeniyle çıkan aftan yararlanarak salıverildi. Maarif Vekaleti Talim Terbiye Dairesi’nde, Neşriyat Müdürlüğü’nde çalıştı. Ankara’da Almanca öğretmenliği, Ankara Devlet Konservatuvarı’nda çevirmenlik, öğretmenlik, dramaturgluk yaptı. 1945′te bakanlık emrine alındı. 1946′da işsiz kaldığı dönemde Aziz Nesin’le birlikte “Marko Paşa” dergisini çıkarmaya başladı. Yayın yoluyla hakaret suçlamasıyla 3 ay hapse mahkum edildi. Serbest kalınca bir kamyon alarak taşımacılığa başladı. Sürekli izlenmekten, yargılanmaktan tedirgin olduğu için yurtdışına kaçmaya karar verdi. Kırklareli üzerinden Bulgaristan’a geçmek istedi. 2 Nisan 1948’de yurt dışında çıkmak için anlaştığı, kendisine kılavuzluk yapan Ali Ertekin tarafından, Bulgaristan sınırı yakınlarında Sazara köyü civarındaki ormanda öldürüldüğü iddia edildi. Mezarının nerede olduğu kesin belli değil. Yazmaya Balıkesir’de yayınlanan “Çağlayan” dergisinde 1925′te yayınlanan şiirleriyle başladı (Bazı kaynaklara göre “Irmak” dergisinde). Yedi Meşale, Resimli Ay, Varlık gibi dergilerde yayınlanan şiirleri, öyküleri, yazılarıyla tanındı. Cumhuriyet döneminin ilk yılarındaki gerçekçi edebiyat akımının öncüsü oldu. İlk toplumsal gerçekçi öyküleri “Resimli Ay” dergisinde yayınlandı. Şiirler, hikâyeler, romanlar yazdı, çeviriler yaptı. Asıl ününü öykü ve romanlarıyla kazandı. Anadolu insanına yaklaşımıyla edebiyata yeni bir boyut kazandırdı. Konularını toplumsal eşitsizliklerden aldı. Ezilen insanların acılarını, sömürülmelerini dile getirdi. Aydınlar ve kentlilerin Anadolu insanına karşı takındıkları küçümseyici tavrı eleştirdi. 1937′de yayınlanan “Kuyucaklı Yusuf” romanı, gerçekçi Türk romanının en özgün örneklerinden biridir. Öykülerinde, tanımlamakta güçlük çektiğimiz kimi duyguları ustalıkla anlatır. İnsanın zavallılığını ve gücünü aynı sarsılmaz üslupla, zaman zaman masalsı ve destansı bir biçimde yansıtmayı başardı.
ESERLERİ
ŞİİR:
Dağlar ve Rüzgâr (1934)
Değirmen Dağlar ve Rüzgâr (1965)
Dağlar ve Rüzgâr, Kurbağaların Serenadı, Öteki Şiirler (1988) tüm şiirleri
ROMAN:
Kuyucaklı Yusuf (1837-1988)
İçimizdeki Şeytan (1940-1982)
Kürk Mantolu Madonna (1943-1988)
ÖYKÜ:
Değirmen (1935)
Kağnı (1936-1983)
Ses (1927-1972)
Yeni Dünya (1943-1982)
Sırça Köşk (1980)
11-YILANLARIN ÖCÜ isimli roman okunur.
12-Daha önce bu romanı okumuş olan veya hakkında araştırma yapan öğrenciler romanı özetler ve romanın olay örgüsünü şemalaştırır.(ÖZET: Bayram,köyünün doğru sözlü, bileği kuvvetli delikanlısıdır. Yıllarca bu köyde yaşamış,ömrünü bu topraklarda çalışmaya adamıştır. Az miktardaki toprağıyla geçinmeye,ürününün mahsülünü almak için uğraşır. Fakat birgün gelir köydeki arkadaşlarından birim olan Haceli,Bayram’ın evinin önündeki boş araziye ev yaptırmak ister. Bayram buna karşı çıkar. Köyün muhtarı bu boş arazinin satılmasına menfaati için,daha olaylar başlamadan önce karşı çıkmadığından,sürekli Haceli denilen o adama destek çıkmak zorunda kalır. İş öyle bir duruma varır ki muhtar Bayram’ı razı etmek için ayarladığı birkaç adamla dövdürtmek zorunda kalır. Buna rağmen Bayram hakkını savunur. Ve yanında her zaman ona destek çıkmış annesini bulur. Bu olaydan bir hafta sonra kaymakamın köye geleceği haberini duyan muhtar onu memnun etmek için bütün hazırlıkları yapar. Bayram’ın annesi haberi duyunca daha kaymakam gelmeden bir gün önce onun geleceği yolda,dövüldükten sonra sakat kalmış olan oğlunuda götürerek beklemeye başlar. Ve onu gördüğünde olup biten herşeyi anlatır. Kaymakam köye geldiğinde,köy muhtarı başta olmak üzere herkesi tersler. Bayram’ın evinin önüne ev yapılmaması için bir belge çıkartarak Bayram’a verir. Fakat,bu olayların şokunu üstümden atlatamayan Bayram’ın annesi delirir.
13-Romandaki kişiler karakter çözümleme tablosuna göre değerlendirilir.
14-Romandaki mekan bulunur.(Karataş köyü)
15-Romanın teması bulunur.(Bir köy sorunu üzerinden anlatılan halk-aydın çatışması)
16- YILANLARIN ÖCÜ isimli romanın anlatıcısı bulunur.(ilahi bakış açısı)
17- YILANLARIN ÖCÜ isimli romanın yazılış amacı belirlenir.(halk-yönetici çatışması anlatılarak halkı bilinçlendirmek ve halkı hakkını aramaya yöneltmek.)
18- YILANLARIN ÖCÜ isimli romandaki anlatım türü bulunur.(öyküleyici)
19- YILANLARIN ÖCÜ isimli romanının bağlı olduğu edebi akım ve gelenek bulunur.(realizm/toplumcu gerçekçi)
20- Sanatçının eserlerinden ve araştırmalardan hareketle edebi kişiliği hakkında çıkarımlarda bulunulur.
FAKİR BAYKURT
1929’da Burdur’un Yeşiloca ilçesi Akçaköy’de doğdu. Az topraklı köylü bir ailenin çocuğu. 1948′de Gönen Köy Enstitüsü’nü bitirdi, 5 yıl köy öğretmenliği yaptı. 1955′te Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nden mezun oldu. Sivas, Hafik ve Şavşat’ta öğretmenlik, ilköğretim müfettişliği yaptı. İlk romanı “Yılanların Öcü”nün yayınlanmasından sonra Bakanlık emrine alındı. 1962′de ABD Indiana Üniversitesi’nde ders araçları konusunda eğitim gördü. Yurda dönüşünden sonra Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın (TÖS) kuruluşunda görev aldı ve Türkiye Öğretmen Dernekleri Milli Federasyonu (TÖMFED) Genel Başkanı oldu. İlk öğretmenler boykotu nedeniyle 1969′da açığa alındı. 1971′de istifa etti. 12 mart döneminde 1971’de sıkıyönetimce tutuklandı. Askeri mahkeme önünde uzun süre yargılanıp beraat etti. Salıverildikten sonra Almanya’ya gitti. Uzun süre Duisburg kentinde yaşadı. 10 Ekim 1999’da burada yaşamını yitirdi. Yazmaya şiirle başladı. Orhan Veli çizgisinde ama köy hayatı içerikli şiirler yazdı. 1950′den sonra öykü ve romana yöneldi. Ona göre öykü, “yazıldığı dönemin tarihsel, toplumsal renklerini, özelliklerini içermeli az da olsa belge işlevi yüklenmelidir.” İlk öykü kitabı “Çilli”den başlayarak öykülerinde kesitleri değil geniş açılımları, bir anın olayını değil geniş dönemlerin olaylarını işledi. Romanlarında Türkiye’deki köylü yaşamını halkçı ve devrimci bir bakış açısıyla ele aldı. Köylünün bilinci ve bilinçaltındaki istekleri, tepkileri, çelişkileri yansıttı. 1950-1970 döneminde etkili olan “köy edebiyatı hareketinin önde gelen temsilcisi oldu.
ESERLERİ:
ROMAN:
Yılanların Öcü (1954), Irazcanın Dirliği (1961), Onuncu Köy (1961), Amerikan Sargısı (1967), Tırpan (1970), Köygöçüren (1973), Keklik (1975), Kara Ahmet Destanı (1977), Yayla (1977), Yüksek Fırınlar (1983), Koca Ren (1986), Yarım Ekmek (1997).
ÖYKÜ:
Çilli (1955), Efendilik Savaşı (1959), Karın Ağrısı (1961), Cüce Muhammet (1964), Anadolu Garajı (1970), On Binlerce Kağnı (1971), Can Parası (1973), İçerdeki Oğul (1974), Sınırdaki Ölü (1975), Gece Vardiyası (1982), Barış Çöreği (1982), Duirsbug Treni (1986), Bizim İnce Kızlar (1992), Dikenli Tel (1998)
21-Anlama-yorumlama soruları cevaplanır.
Özet: TOPLUMCU GERÇEKÇİ YAZARLAR: KÖY ROMAN VE HİKAYESİ
Birinci dönemde Sadri Ertem, Reşat Enis ve Sabahattin Ali’nin eserleriyle ortaya çıkan ve esasen Anadolu köy ve kasabalarının sorunlarını konu edinen toplumcu gerçekçi roman ve hikâye, 1930’lu yılların sonunda Samim Kocagöz ve Kemal Bilbaşar gibi yazarların elinde alanını genişletir ve 1950’den sonra büyük yazarların elinde yaygın bir hareket haline gelir. Bu devrede Salim Şengil’in 1947-1957 arasında çıkardığı Seçilmiş Hikâyeler Dergisi, köyü konu alan hikâyelere veya köy hikâyeciliğine yeni bir hız kazandırır. Köy konusunun 1950’li yılların yanı sıra 1960’lı ve 70’li yıllarda da yaygın bir şekilde ele alınmasında Nâzım Hikmet’in şiirleriyle güçlenen Marksist fikir ve inanışların da kuşkusuz önemli bir rolü vardır.
Toplumcu gerçekçi ya da sosyalist gerçekçi roman, daha sonra yetişen köy enstitülü yazarlar kuşağında çok daha şematik kalıplar içerisinde devam ettirilmiştir. Bunlar arasında Sarı Traktör (1959) romanıyla Talip Apaydın’ı (d. 1926) Yılanların Öcü (1959) romanıyla da Fakir Baykurt’u (1929-1999) sayabiliriz. Kendisi de bir köy enstitüsü mezunu olan Mahmut Makal’ın 1950’de yayımlanan ve köye dair ilgi çekici mektup ve notları içeren Bizim Köy kitabının köy romanı üretimine bir hareket, bir hız kazandırmış olduğunu da bu vesileyle belirtelim.
Bireysel Öğrenme Etkinlikleri
(Ödev, deney) Öğrenciler Fakir Baykurt ve Sabahattin Ali ile ilgili araştırmalarını sunarlar.
Grupla öğrenme etkinlikleri Öğrenciler Yılanların Öcü isimli eseri özetlerler.
BÖLÜM III
Ölçme-Değerlendirme
Bireysel öğrenme etkinliklerine yönelik Ölçme Değerlendirme 1-Toplumcu gerçekçi edebiyatın özellikleri nelerdir?
2- Toplumcu gerçekçi edebiyatın temsilcileri kimlerdir
3-Ölçme değerlendirme soruları cevaplandırılır.
Dersin Diğer Derslerle ilişkisi:
9.sınıf anlatmaya bağlı edebi metinleri inceleme
BÖLÜM IV
Planın Uygulanmasına ilişkin Açıklamalar: 20/04/2009-24/04/2009 tarihleri arasında işlenecektir.
HATİCE ÖZÇELİK KARTAL
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni UYGUNDUR
AYDIN ÇAKMAK
Okul Müdürü
Bu içerik internet kaynaklarından yararlanılarak sitemize eklenilmiştir.